Binnen WieWasWie kan je op verschillende manieren naar oorlogsbronnen zoeken. De eenvoudigste manier is zoeken op een persoonsnaam of op een plaatsnaam, bijvoorbeeld Ravensbrück of Auschwitz. Een tweede mogelijkheid is om onder Uitgebreid zoeken bij Alle landen ‘Wereld’ te selecteren en vervolgens bij Regio ‘Duitsland’. Zo worden alle Duitse akten gegenereerd, waaronder de overlijdensakten van Nederlanders die tijdens de oorlogsjaren al dan niet gedwongen in Duitsland verbleven.
Een derde ingang bieden de overlijdensakten uit de naoorlogse periode (1945-1955). In veel gevallen werden oorlogsslachtoffers namelijk pas enkele jaren na hun overlijden ingeschreven bij de Burgerlijke Stand. Zoals Albertus Nicolaas den Ouden wiens overlijden pas in 1951 – zes jaar na zijn dood in een Duits concentratiekamp – kon worden ingeschreven.
Afb. header. Herdenkingssteen voor Albertus Nicolaas den Ouden, ter hoogte van Breestraat 80 te Amersfoort.
Stichting Herdenkingsstenen Amersfoort.
De Commissie tot het doen van aangifte van overlijden van vermisten
Na de Tweede Wereldoorlog werd zo'n half miljoen Nederlanders vermist. Langzamerhand werd duidelijk dat niet kon worden vastgesteld of alle vermiste personen nog in leven waren. Voor de nabestaanden van oorlogsvermisten had dit grote juridische consequenties. Zonder akte van overlijden kon de nabestaande bijvoorbeeld niet hertrouwen en geen aanspraak maken op een nalatenschap of op uitkering uit een levensverzekering.
Er was al regelgeving voor het overleden verklaren van vermiste personen, maar deze procedure kon pas worden gestart als minstens tien jaar niets meer was vernomen van de persoon in kwestie. In de nasleep van de oorlog besloot de Nederlandse regering de procedure te versnellen. In juni 1949 kwam zij met de Wet houdende voorzieningen betreffende het opmaken van akten van overlijden van vermisten. Op grond van deze wet konden vermisten uit de Tweede Wereldoorlog sneller overleden worden verklaard.
De Commissie tot het doen van aangifte van overlijden van vermisten moest deze wet gaan uitvoeren. De vermiste personen werden geregistreerd en aan de hand van de gegevens van het Nederlandse Rode Kruis, kampregisters, deportatielijsten en getuigenverklaringen werd onderzoek gedaan naar de (vermoedelijke) plaats en datum van overlijden. Na vaststelling van overlijden werd de aangifte afgekondigd in de Staatscourant en drie maanden later werd het overlijden ingeschreven in de registers van de Burgerlijke Stand van de gemeente waar de vermiste voor het laatst had gewoond.
Albertus Nicolaas den Ouden
In de eerste jaren na de oorlog stonden de kranten vol met advertenties van naasten die op zoek waren naar informatie over vermiste familieleden, geliefden of vrienden. Ook J.A. van Arkel plaatste in januari 1946 in verschillende kranten een oproep voor inlichtingen over de vermiste Albertus den Ouden, ook bekend als Cornelis van Loo. Volgens getuigen was Albertus in oktober 1944 voor het laatst gezien in de Heinkelfabriek in Sachsenhausen (Oraniënburg).
Afb. 1. Inlichtingen gezocht over het verblijf en leven van Albertus den Ouden, De Maasbode, 2 januari 1946.
Delpher.nl / Familieadvertenties, CBG Verzamelingen.
Albertus den Ouden was als verzetsstrijder actief in meerdere verzetsgroepen in en rond Amersfoort. Op 22 november 1943 werd Albertus, tijdens een wapentransport, in Scheveningen gearresteerd. Tot januari 1944 verbleef hij in de beruchte Scheveningse gevangenis het ‘Oranjehotel’. Na een korte periode in Kamp Haaren en Kamp Vught werd Albertus rond 6 september 1944 op transport naar Duitsland gezet, waar hij voor het laatst in Sachsenhausen is gesignaleerd. Vervolgens werd hij overgebracht naar het concentratiekamp Nordhausen-Dora, een ondergrondse rakettenfabriek waar dwangarbeiders onder erbarmelijke omstandigheden werden ingezet bij de productie van V1's en V2's. De 28-jarige Albertus den Ouden overleed hier op 10 februari 1945. Zijn ouders kregen pas zes jaar later duidelijkheid over zijn lot: op 20 oktober 1951 werd zijn overlijdensakte eindelijk ingeschreven.
Afb. 2. Albert Nicolaas den Ouden (Amersfoort, 18 augustus 1916 – 10 februari 1945, Nordhausen).
Nationaal Archief, Dodenboek Oranjehotel / Registratiekaart overlijden.
Verder lezen
Meer over de verschillende oorlogsbronnen in de collectie van het CBG: Oorlogsbronnen.
Bekijk de Duitse huwelijks- en overlijdensakten op WieWasWie .
Op Oorlogsleven kun je verder zoeken naar personen tijdens de Tweede Wereldoorlog: Oorlogslevens – Albertus den Ouden.
